حقوق فرزندان
وقتي بچه اي به دنيا مي آيد والدين چه کارهایی را بايد انجام دهند؟
در اسلام آداب و سنت هايي وجود دارند كه توصیه شده است از آغاز تولّد فرزند تا روز هفتم به آنها عمل شود. عمل به اين آداب، زمينه هاي مساعد تربيتي را در فرزند به وجود مي آورد ممكن است نقش برخي از اين آداب در تربيت فرزند براي ما مخفي باشد يا تأثير كمتري از لحاظ ظاهري در تربيت فرزند داشته باشد ولي به هر حال تأثير خود را در فرزند خواهد گذاشت. بخشي از اينها زمينه تربيت بعدي را فراهم مي كنند و برخي، علاوه بر آن، خود نيز اثر تربيتي دارند. اين آداب عبارتند از:
- خواندن اذان و اقامه در گوش نوزاد: نخستين كاري كه پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ و ائمه ـ عليهم السّلام ـ پس از تولّد فرزند انجام مي دادند، اين بود كه در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه مي گفتند. اين كار آثاري همچون دوري شيطان از كودك، محفوظ ماندن كودك از ديوانگي و پيسي و غش مي باشد.[1]
- تحنيك يا كام برداشتن: از ديگر آدابي كه معصومين ـ عليهم السّلام ـ در آغاز تولّد فرزند رعايت كرده اند، برداشتن كام نوزاد است. كام برداشتن بدين معناست كه مقداري خرما، شيريني يا چيز ديگري را نرم و ملايم كرده، به صورت مايع درآورند و آن را در حلق كودك بريزند. خوب است كه عمل تحنيك به دست بزرگان دين افراد صالح و با تقوا انجام پذيرد. اين، در جاي خود امر بسيار خوبي است و چون هنگام عمل تحنيك، خوب است كه براي كودك دعا كنند، دعاي بزرگان براي كودك تأثير معنوي فراواني خواهد داشت.[2]
- خوراندن تربت امام حسين(عليه السلام): امام باقر(عليه السلام)فرمودند:"به بچه هاي خودپس ازتولدشان، آب رودخانه فرات وتربت امام حسين(عليه السلام)رابخورانيد واگردسترسي به آنها نباشد، ازآب باران استفاده کنيد."[3]
- پوشش نوزاد: پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ و ائمه معصومين ـ عليهم السّلام ـ به پوشش كودك، به ويژه در آغاز تولّد، اهميّت فراواني مي دادند. تاكيد بر پوشاندن لباس سفيد بر كودك و نهي از پوشاندن لباس زرد بر او، اهميّت و تاثير رنگ لباس بر كودك است. امروزه در روان شناسي رنگ ها نيز تأثير رنگ ها بر حالات روحي ـ رواني انسانها به اثبات رسيده است.[4]
- انتخاب نام نيك: در سيرة معصومين ـ عليهم السّلام ـ انتخاب نام نيكو و زمان آن مورد تاكيد واقع شده است. در مورد زمان انتخاب نام بايد گفت كه در سيرة معصومين، زمان نام گذاري قبل از تولّد مي باشد. اگر به بعد از تولّد واگذار شده باشد، تا روز هفتم بهتر است نامگذاري صورت گيرد. در مورد انتخاب نام هم بايد سعي شود نام هايي انتخاب شود كه مضامين عالي و دل نشين داشته باشد و سعي شود نام هايي كه شخصيّت كودك را پائين بياورد گذاشته نشود. چون نام، نشانگر هويت و شخصيت انسان مي باشد و برچسبي است كه تا آخر زندگي با او خواهد بود و اثر تلقيني خواهد داشت. به همين خاطر نام بزرگان را براي كودك انتخاب كردن بسيار شايسته مي باشد.[5]
- عقيقه: از مهمترين آداب و سنتهايي كه در رفتار و گفتار پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ و ائمه ـ عليهم السّلام ـ بر آن تاكيد شده، عقيقه براي فرزند است. تاكيد بر عقيقه به حدّي است كه بعضي از علماي شيعه و سنّي به وجوب آن فتوا داده اند ولي اكثر علماي شيعه بر استحباب مؤكّد بودنش نظر داده اند. اهميّت عقيقه آنقدر زياد است كه معصومين ـ عليهم السّلام ـ فرموده اند نمي توان با صدقه دادن قيمت عقيقه، آن را ترك كرد. اگر در كودكي عقيقه نكنند، در بزرگي خود كودك عقيقه كند. و اگر كسي بميرد و عقيقه نكند، براي او بعد از مرگ عقيقه كنند.[6]
عقيقه كردن قربانی کردن يك گوسفند مي باشد كه بهتر است با گوشت آن يك مهماني براي آشنايان ترتيب دهد. آثار بسياري براي عقيقه كردن ذكر كرده اند كه مجال بيان آنها نمي باشد.
- ختنه كردن: ختنه كردن كودك از ديگر آداب و سنني است كه در سيرة معصومان ـ عليهم السّلام ـ در روز هفتم ولادت كودك انجام مي شود. اين كار علاوه بر آثار معنوي كه در روايات ذكر شده آثار بهداشتي و جنسي ديگري نيز دارد. سرطان در افراد ختنه شده اصلاً ديده نشده، در حالي كه بين افراد ختنه نشده، چنين سرطاني ديده شده است. سرطان پروستات در بين ختنه شده ها كمتر است. عفونت هاي مجاري ادراري در بين آنها كمتر است و كام جويي هاي جنسي براي آنها بهتر و راحت تر صورت مي پذيرد.[7]
- تراشيدن سر نوزاد و صدقه دادن به وزن موي او: از ديگر آدابي كه پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ در روز هفتم ولادت كودك انجام مي داد، تراشيدن سر نوزاد و صدقه دادن به وزن موي اوست.
نتيجه گيري اين آداب و وظايف دو دسته آثار دارند: دستة اوّل آثار جسمي بهداشتي و دسته ديگر آثار روحي رواني. با توجّه به اين دو دسته آثار آداب و سنن سه گروه مي شوند:
- دستة اوّل: غالباً آثار جسماني دارند مثل ختنه كردن تراشيدن موي سر كودك.
- دستة دوّم: غالباً آثار روحي ـ رواني دارند مثل اذان و اقامه گفتن در گوش كودك، انتخاب نام نيك.
- دستة سوّم: هر دو نوع آثار را دارند، مثل عقيقه، صدقه دادن.[8]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
- حلية المتقين، علاّمه مجلسي، انتشارات دارالهجرة.
- سيرة تربيتي پيامبر و اهل بيت ـ عليه السّلام ـ جلد اوّل ـ تربيت فرزند، سيد علي حسيني زاده پژوهشكده حوزه و دانشگاه.
- ريحانه بهشتي، سيما ميخبر، ناشر نور الزهراء.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پاورقي ها:
[1] . حسيني زاده، سيد علي، سيرة تربيتي پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ تربيت فرزند، پژوهشكده حوزه، دانشگاه، چاپ اوّل، 1380، ص54.
[2] . همان، ص57.
[3] فروع کافي،ج6ص24.
[4] . بهشتي، ريحانه، سيما ميخبر، ناشر نور الزهراء، چاپ پنجم، 1383، ص166.
[5] . حسيني زاده، سيد علي، سيرة تربيتي پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ تربيت فرزند، 1380، ص63.
[6] . همان، ص 68.
[7] . پاك نژاد، سيد رضا، اوّلين دانشگاه آخرين پيامبر، ناشر اسلاميّه، چاپ سوّم، 1369، ج16، ص164.
[8] . حسني زاده، سيد علي، سيرة تربيتي پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ و اهل بيت ـ عليه السّلام ـ ، تربيت فرزند، جلد اوّل، ص74 ـ 76.
